تومور مغزی در کودکان چیست؟ سومین سرطان شایع در کودکان

تومور مغزی کودکان دلیل مشخصی ندارد ولی زمانی شروع می‌شود که سلول‌های طبیعی دچار جهش در DNA می‌شوند، این جهش‌ها باعث می‌شوند سلول‌ها با سرعت بالاتری رشد و تقسیم شوند و پس از مدتی به تومور تبدیل می‌شوند.

علائم به ظاهر غیر مرتبط باعث می‌شود که آخرین مرحله مراجعه خانواده‌ها به متخصص مغز و اعصاب باشد، به عبارت دیگر ابتدا والدین مشکلات فرزند خود را ناشی از سرماخوردگی، گوارش و حتی بینایی و چشم می‌پندارند و همین امر باعث می‌شود که وقتی تومور به حالت تهاجمی می‌رسد متوجه اختلالات موجود در مغز کودک شوند.

 لکنت زبان، عدم تعادل، اختلال در بلع، مشکلات حافظه، مشکلات شنوایی، تغییر شخصیت یا رفتار، حرکت غیر طبیعی چشم، سردرگمی، تحریک پذیری، از دست دادن اشتها یا اختلال در تغذیه، ضعف یا از بین رفتن احساس در بازو یا پا تنها بخشی از علائم وجود تومور مغزی کودکان است و خانواده‌ها نباید از این موارد به سادگی بگذرند.

 وجود لکه روی جمجمه و حتی پوست نوزاد یکی از نشانه‌های تومور مغزی در شیرخواران است، املاج فضایی نرم و بدون استخوان در جلوی جمجمه است که در شیرخواران قبل از پوشش کامل استخوانی جمجمه قابل‌لمس است. بالا رفتن فشار داخل جمجمه سبب برجسته و سفت شدن ملاج می‌شود گاهی لک‌های پوستی، توده‌های کوچک متعدد زیرپوست و علائم مشابه که به‌راحتی از چشم دور می‌مانند اولین نشانه‌های ابتلاء به سندرومی به نام «نوروفیبروماتوز» هستند که شامل تومورهای متعدد سیستم عصبی و درگیری همزمان پوستی است.

بی قراری نوزادان را باید جدی گرفت، از آنجایی که آنها قادر به صحبت کردن و یا اشاره کردن به محل درد نیستند باید بی قراری شیرخواران را با اهمیت دانست، این بی‌قراری ممکن است به دلیل سردرد نوزاد باشد و گاهی با استفراغ و بردن مکرر دست به سمت سرش همراه است.

والدینی که در خانواده خود سابقه تومور مغزی دارند باید بیش از سایرین با تغییرات کودک خود توجه کنند چرا که عوامل وراثتی، ژنتیک و سابقه خانوادگی خطر ابتلاء به تومورهای مغزی در برخی از کودکان را افزایش می‌دهد.

 به اندازه سر کودک تا قبل از دوسالگی باید توجه داشت، به دلیل باز بودن درزهای جمجمه اطفال تا ۱۹ ماهگی ممکن است تومورهای مغزی از داخل به جمجمه فشار وارد کند و همین امر باعث رشد غیرعادی سر شود.

 یکی از نشانه‌های تومور مغزی در کودکان انحراف پیدا کردن چشم‌ها است، این انحراف اگر به دلیل بالا رفتن فشار داخل جمجمه باشد معمولاً به سمت پایین است اما فلج عصب‌های چشمی به دلیل ضایعه مغزی ممکن است به انحراف چشم‌ها به هر سمت منجر شود به همین دلیل این اتفاق باید مهم و جدی در نظر گرفته شود، درهرحال آنچه مسلم است والدین باید حداقل تغییرات رفتاری و جسمی کودک را با حساسیت دنبال کنند تا در صورت وجود تومور مغزی بتوان آن را در همان مراحل ابتدایی درمان کرد.

تومورهای مغزی در کودکان

تومور مغزی رشد غیر طبیعی بافت در مغز است. مغز بخشی از سیستم عصبی مرکزی (CNS) است. قسمتهای اصلی مغز عبارتند از:

مخ: این قسمت جلوی مغز است و دارای دو نیمکره راست و چپ میباشد. مخچه، افکار ، احساسات ، گفتار و حرکت را کنترل می کند. همچنین به درک اطلاعات از حواس کمک می کند. این حواس شامل دیدن ، شنیدن، بوییدن، لمس کردن و احساس درد است.

مخچه: این ساختار عصبی در قسمت پشت مغز قرار گرفته است و حرکت عضلات را سازماندهی میکند و به حفظ وضعیت و تعادل کمک می کند.

ساقه مغز: این بخش، پایه مغز است. ساقه مغز شامل مغز میانی، پل مغزی  و مدولا است. ساقه مغز بخشی از مغز است که به نخاع متصل می شود. این ماده در کنترل عضلات و احساسات از بدن نقش دارد. این بخش به کنترل تنفس و ضربان قلب کمک می کند. بسیاری از اعصاب جمجمه از ساقه مغز شروع می شوند. اعصاب جمجمه پیام هایی را بین قسمت های مختلف بالای بدن به مغز منتقل می کنند. این قسمت ها شامل عضلات صورت و اطراف چشم است.

تومورهای مغزی از سلول های مغز شروع می شوند. آنها می توانند یکی از موارد زیر باشند:

خوش خیم این نوع تومور حاوی سلول های سرطانی نیست. در بیشتر موارد ، به محض برداشتن تومور خوش خیم ، دیگر رشد نمی کند. بیشتر تومورهای خوش خیم مغز به بافت های مجاور وارد نمیشوند. این تومورها بسته به اندازه و موقعیتشان در مغز می توانند علائم ایجاد کنند.

بدخیم این نوع تومور حاوی سلول های سرطانی است. تومورهای بدخیم مغزی معمولاً سریع رشد می کنند و به بافت های مجاور وارد می شوند. تومورهای بدخیم مغزی می توانند به قسمت های دیگر مغز یا نخاع منتقل شوند، اما معمولاً به سایر مناطق بدن گسترش نمی یابند. این تومورها ممکن است بعد از درمان دوباره رشد کنند.

تومورهای مغزی می توانند در هر سنی رخ دهند. تومورهای مغزی که در نوزادان و کودکان اتفاق می افتد بسیار متفاوت از تومورهای مغزی بزرگسالان است.

متداول ترین نوع تومور مغزی گلیوم است. گلیوم از سلولهای گلیال شروع می شود، که بافت حمایت کننده مغز را تشکیل می دهند. گلیوم انواع مختلفی دارد:

آستروسیتوما این نوع تومور از آستروسیت ها (نوعی سلول گلیایی) تشکیل می شود. این شایعترین تومور مغزی در کودکان است. این تومور بیشتر در مخچه رشد می کند.

گلیومای ساقه مغز. این تومور در ساقه مغز یافت می شود. بیشتر تومورهای ساقه مغز را نمی توان با جراحی از بین برد.

الیگودندروگلیوما: این تومور در سلولهایی که پوشش چربی سلولهای عصبی به نام الیگودندروسیت را ایجاد می کنند، رشد می کند. معمولاً رشد این تومور آهسته میباشد.

اپاندیموما این حالت معمولاً در پوشش بطنهایی که مایع مغزی نخاعی را نگه می دارند یا در نخاع رشد می کند. در کودکان، آنها معمولاً نزدیک مخچه هستند. این تومور اغلب، جریان مایع مغزی-نخاعی را مسدود می کنند. مسدود شدن مایع مغزی نخاعی نیز میتواند باعث افزایش فشار در جمجمه شود.

گلیومای عصب بینایی: در اعصاب چشم یا اطراف آن وجود دارد که از چشم به مغز پیام می فرستد. این تومور اغلب بینایی را تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین می تواند بر روی هورمون ها نیز تأثیر بگذارد زیرا معمولاً در قاعده مغز رشد میکند (کنترل هورمون در قاعده مغز قرار دارد).

انواع دیگر تومورهای مغزی عبارتند از:

تومورهای جنینی. این تومورها بیشتر در کودکان دیده می شود تا بزرگسالان. متداول ترین نوع تومور در کودکان، مدولوبلاستوما است. شروع تومور در مخچه مشاهده می شود. آنها تمایل به رشد و گسترش سریع دارند ، اما اغلب می توانند به طور موثر درمان شوند.

کرانیوفارنژیوم. این نوع تومور از نزدیک غده هیپوفیز شروع می شود. معمولاً رشد آن کند است. اما در صورت فشار به غده هیپوفیز یا اعصاب مجاور می تواند علائم ایجاد کند. این نوع تومور خوش خیم است.

تومورهای مخلوط گلیال و عصبی. این تومورها از سلولهای گلیال و عصبی تشکیل شده اند.

تومور شبکه کوروئید. این یک تومور نادر است و از بطن های مغز شروع می شود. همچنین خوش خیم است.

شووانوما این نوع تومور از سلولهای میلین ساز شروع می شود که اعصاب خاصی را احاطه می کنند. بیشتر در عصب گوش داخلی قرار دارد که به تعادل کمک می کند. اگر در آنجا رشد کند، تومور را شوانوم دهلیزی یا نوروم صوتی می نامند. این نوع تومور معمولاً خوش خیم است.

چه عواملی باعث تومور مغزی در کودک می شود؟

پزشکان نمی دانند چرا بعضی از کودکان به تومور مغزی مبتلا میشوند. به ندرت تومورهای مغزی نتیجه قرار گرفتن در معرض اشعه یا سندرم سرطان خانوادگی هستند.

کدام کودکان در معرض خطر تومور مغزی هستند؟

کودکانی که شرایط ژنتیکی خاصی دارند ، بیشتر در معرض تومورهای سیستم عصبی مرکزی قرار میگیرند. این شرایط عبارتند از:

نوروفیبروماتوز

بیماری Von Hippel-Lindau

سندرم Li-Fraumeni

رتینوبلاستوما ارثی

اسکلروز سل

کودکانی که تحت پرتودرمانی سایر سرطان های سر قرار گرفته اند نیز در معرض خطر افزایش تومور مغزی جدید هستند.

علائم تومورهای مغزی در کودکان چیست؟

علائم بسته به اندازه و محل تومور متفاوت است. علائم می تواند در هر کودک کمی متفاوت باشد.

رشد تومورها ممکن است باعث افزایش فشار به مغز در فضای محدود جمجمه شود. این افزایش فشار داخل جمجمه ICP نامیده می شود. معمولاً در نوزادان ICP وجود ندارد، زیرا استخوان های جمجمه آنها کاملاً در کنار هم رشد نکرده اند. در این شرایط فشار وارد بر مغز ممکن است علائمی مانند موارد زیر باشد:

سردرد

بزرگ شدن سر، به خصوص در نوزادان

تهوع و استفراغ

تغییر شخصیت

تحریک پذیری

خواب آلودگی

تشنج

کما

علائم تومورهای مغزی در مخ می تواند شامل موارد زیر باشد:

تشنج

تغییر در بینایی یا شنوایی

مشکل در صحبت کردن

ضعف یا فلج

تغییرات خلقی ، مانند احساس افسردگی

علائم تومورهای مغزی در مخچه می تواند شامل موارد زیر باشد:

مشکل در بلعیدن

مشکل در حرکت چشم

تغییر در گفتار

حرکات ناشیانه دست و پا

مشکلات راه رفتن (آتاکسی)

علائم تومورهای مغزی در ساقه مغز می تواند شامل موارد زیر باشد:

ضعف

مشکلات راه رفتن (آتاکسی)

سفتی عضله

مشکل در چشم یا سایر حرکات صورت

اختلال در بلع

دوبینی

اختلال شنوایی

تومورهای مغزی در کودکان چگونه تشخیص داده می شود؟

درمانگر در مورد سابقه سلامتی و علائم کودک شما سوال می کند. او فرزند شما را معاینه می کند. این معاینات شامل بررسی رفلکس ها ، قدرت عضلات ، حرکت چشم و دهان و هماهنگی بخش های مختلف بدن است. درمانگر ممکن است کودک شما را به پزشکی متخصص (متخصص مغز و اعصاب یا جراح مغز و اعصاب) یا به متخصص سرطان (آنکولوژیست) ارجاع دهد. کودک ممکن است آزمایشاتی زیر را انجام دهد:

سی تی اسکن: در سی تی اسکن از مجموعه ای از اشعه ایکس و کامپیوتر برای تهیه تصاویر دقیق از بدن استفاده می شود.

ام آر آی: در MRI از آهن ربا های بزرگ، امواج رادیویی و رایانه برای تهیه تصاویر دقیق از بدن استفاده می شود. ماده حاجب ممکن است به داخل رگ تزریق شود. ماده حاجب به سلولهای سرطانی کمک می کند تا با وضوح بیشتری دیده شوند.

کشیدن مایع مغزی-نخاعی (CSF) یک سوزن مخصوص در قسمت پایین کمر، در کانال نخاع  وارد میشود و مایع مغزی نخاعی را میشکد. این کار برای بررسی سلولهای سرطانی مغز و نخاع انجام می شود. مقدار کمی مایع نخاعی مغزی برای آزمایش ارسال می شود. این مایع مغز و نخاع را میپوشاند.

·         اسکن توموگرافی انتشار پوزیترون(PET): برای این آزمایش ، مواد رادیواکتیو به جریان خون تزریق می شود. سلول های سرطانی از مواد رادیواکتیو بیشتری نسبت به سلول های طبیعی استفاده می کنند، بنابراین این مواد در سلول های سرطانی جمع می شود. برای دیدن محل مواد رادیواکتیو در بدن از یک دوربین ویژه استفاده می شود. یک اسکن PET می تواند سلول های سرطانی را در مناطق مختلف بدن حتی در مواردی که توسط آزمایش های دیگر دیده نمی شود، تشخیص دهد. این تست اغلب در ترکیب با سی تی اسکن استفاده می شود. به این روش اسکن PET / CT می گویند.

نمونه برداری سلولهای تومور برداشته شده و برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می شوند. این کار برای تعیین نوع تومور و سرعت رشد آن انجام می شود.

آزمایش خون آزمایش خون ممکن است برای بررسی موادی که توسط برخی تومورها آزاد می شود انجام شود. به این موارد تومور مارکر گفته می شود.

این آزمایشات نشان می دهد که سرطان در بدن کودک کجا و چه مقدار است. اینها موارد مهمی است که باید هنگام تصمیم گیری در مورد بهترین درمان سرطان و نتایج قابل انتظار، بدانید. برخی از سرطان ها برای اطلاعات بیشتر، از سیستم های نامگذاری استاندارد از عدد و حروف استفاده می کنند. مواردیکه باید مورد توجه قرار گیرند عبارتند از:

نوع دقیق تومور

محل و اندازه تومور

این که آیا سرطان به مایع مغزی نخاعی، نخاع ، و یا قسمت دیگری از مغز گسترش یافته است

تاثیر تومور روی کودک

سن کودک

آیا تومور با جراحی قابل برداشت است یا نه

پزشک همچنین درجه سلولهای سرطانی را در نظر می گیرد. این معیار اندازه گیری، سرعت رشد و گسترش سلولها را نشان میدهد سلول های سرطانی با درجه بالا بسیار متفاوت از سلول های طبیعی هستند و احتمال رشد و گسترش سریع آنها بیشتر است.

تومورهای مغزی در کودکان چگونه درمان می شود؟

از آنجا که تومورهای مغزی در کودکان معمول نیست، یافتن یک تیم مراقبت های بهداشتی دارای تجربه و مهارت در درمان کودکان مبتلا به تومور مغزی بسیار مهم است.

درمان ممکن است شامل یک یا چند مورد زیر باشد:

عمل جراحی. جراحی معمولاً اولین قدم در درمان تومورهای مغزی است. هدف این است که با حفظ عملکرد مغز، تا حد ممکن تومور را بردارید.

شیمی درمانی داروهایی هستند که سلولهای سرطانی را از بین می برند و رشد آنها را متوقف می کنند. ممکن است به داخل ورید تزریق شده ، به داخل بافت تزریق شود و یا از طریق دهان مصرف شود.

درمان هدفمند داروهایی هستند که بر قسمتهای خاصی از سلولهای سرطانی تمرکز دارند.

پرتو درمانی. اشعه X با انرژی بالا یا انواع دیگر تابش است که برای از بین بردن سلولهای سرطانی یا جلوگیری از رشد آنها استفاده می شود.

شیمی درمانی با دوز بالا همراه با پیوند سلول های بنیادی. سلولهای خون (سلولهای بنیادی) از کودک یا از شخص دیگری گرفته می شود. به دنبال آن مقدار زیادی داروی شیمی درمانی استفاده می شود. این باعث آسیب مغز استخوان می شود. پس از شیمی درمانی ، سلولهای بنیادی جایگزین می شوند.

سایر درمان ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

کورتیکواستروئیدها. جهت جلوگیری و درمان ورم مغز استفاده میشود.

داروی ضد تشنج این داروها تشنج را درمان میکنند و یا از آن پیشگیری می کنند.

شنت شکمی ممکن است یک لوله طولانی به نام شانت در مغز قرار داده شود تا مایعات اضافی از داخل مغز خارج شود. این به کنترل فشار داخل جمجمه کمک می کند.

مراقبت های حمایتی از داروها و سایر روش های درمانی می توان برای کنترل درد ، تب ، عفونت و حالت تهوع و استفراغ استفاده کرد.

آنتی بیوتیک ها. برای جلوگیری و درمان عفونت استفاده میشود

هورمون ها اگر تومور بر تولید طبیعی هورمون تأثیر بگذارد ، داروها می توانند جایگزین هورمون ها شوند.

با هر نوع سرطان ، پیش بینی بهبودی کودک (پیش آگهی) متفاوت است.

عوارض احتمالی تومورهای مغزی در کودکان چیست؟

کودک ممکن است از طریق تومور یا درمان عوارضی داشته باشد ، مانند:

آسیب به مغز یا سیستم عصبی که باعث مشکلاتی در هماهنگی، قدرت عضلات، گفتار یا بینایی می شود

مشکلاتی بعد از جراحی مانند عفونت، خونریزی و مشکلات بیهوشی عمومی

عفونت و خونریزی ناشی از شیمی درمانی

تأخیر رشد

اختلال یادگیری

مشکلات تولید مثل (ناباروری)

بازگشت سرطان

رشد سرطان های دیگر

تحریریه وب سایت