فلج بلز

فلج بلز، بیماری است که منجر به ضعف یا فلج ناگهانی عضلات یک طرف صورت می‌شود. ضعف عضله به گونه‌ای است که لبخند‌ها یک طرفه به نظر می‌رسد و چشم در برابر بسته شدن مقاومت می‌کند. در اکثر موارد، این بیماری موقتی است و بعد از چند ماه بهبودی حاصل خواهد شد.

ابتلا به فلج بلز، در هر سنی ممکن است با این حال در سنین ۱۶ تا ۶۰ سال بیشتر دیده می‌شود. علت بروز این بیماری هنوز مشخص نیست با این حال متخصصان گمان می‌کنند که منشا فلج بلز از تورم و التهاب عصب کنترل کننده عضله‌های یک طرف صورت است.

 همچین می‌تواند به علت وجود عفونت‌های ویروسی اتفاق بیافتد. درادامه این مقاله سعی شده است، اطلاعات کاملی از علائم و روش‌های درمان فلج بلز در اختیار شما قرار گیرد.

علائم فلج بلز

نشانه‌های بیماری فلج بلز به صورت ناگهانی رخ می‌دهند. آشنایی با علائم این بیماری می‌تواند در تشخیص این بیماری بسیار موثر باشد. در ادامه برخی از علائم برای شما ذکر خواهد شد.

سردرد

ترشح آب دهان

از دست دادن حس چشایی

تغییر در میزان اشک و بزاق تولید شده

افزایش حساسیت به صدا در سمت آسیب دیده

درد در اطراف فک و گوش در سمت آسیب دیده

در برخی از موارد نادر، اختلال اعصاب در دو طرف صورت

افتادگی صورت و مشکل در ایجاد حالات چهره، مانند بستن چشم یا لبخند زدن

شروع سریع ضعف خفیف تا فلج کامل در یک طرف صورت (در مدت زمان چند ساعت تا چند روز )

علل بیماری فلج بلز

عصب کنترل کننده عضله‌های صورت از طریق کانال‌های باریکی از سمت مغز به سمت صورت هدایت می‌شود. التهاب و تورم این اعصاب منجر به بیماری فلج بلز خواهد شد. تحقیقات علت دقیق بروز التهاب عصب صورت را در بیماری فلج بلز مشخص نکرده است. با این حال برخی از بیماری‌هایی که منشا ویروسی دارند، در ایجاد این بیماری موثر هستند.

اعصاب صورت اعمالی همچون تولید اشک، ترشح بزاق(حس چشایی)، اخم کردن، لبخند زدن، پلک زدن و حرکت یکی از استخوانچه‌های گوش میانی(رکابی)را تحت کنترل دارد. عوامل ویروسی می‌توانند در ایجاد اختلال در این قسمت‌ها نقش مهمی ایفا کنند. در ادامه برخی از این عوامل ویروسی را بیان خواهیم کرد.

آنفولانزا (آنفولانزا B)

اوریون (ویروس اوریون)

سرخک آلمانی (سرخچه)

بیماری‌های تنفسی (آدنوویروس)

آبله مرغان و زونا (herpes zoster)

بیماری دست، پا و دهان (ویروس کوکساکی)

تبخال و تبخال تناسلی (herpes simplex)

عفونت سیتومگالوویروس(Cytomegalovirus)

تب غده دار یا همان مونونوکلئوز عفونی (Epstein-Barr)

چه افرادی بیشتر در معرص ابتلا به فلج بلز می‌باشند؟

برخی از افراد دارای ریسک فاکتورهایی هستند که احتمال ابتلا به فلج بلز را افزایش می‌دهد. ریسک فاکتور‌ها عبارتنداز:

چاقی

دیابت

فشار خون بالا

زنان باردار( در سه ماهه سوم یا هفته اول پس از زایمان)

افراد بین سنین ۱۶ تا ۶۰ سال

داشتن سابقه خانوادگی؛ بروز حملات مکرر فلج بلز در افرادی که سابقه ارثی دارند بیشتر دیده می‌شود.

عفونت دستگاه تنفسی فوقانی ( قسمت‌هایی که در خارج از قفسه سینه قرار دارند) مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی

عوارض فلج بلز

در صورتی که فلج بلز به صورت خفیف رخ دهد؛ بهبودی طی ۶ ماه بعد از بروز بیماری حاصل خواهد شد.  با این حال در موارد شدیدتر، این بیماری عوارضی را بر جای خواهد گذاشت. عوارض فلج بلز در افراد مختلف، متفاوت است. در ادامه برخی از شایع‌ترین عوارض برای شما شرح خواهیم داد.

آسیب غیر قابل برگشت عصب صورت

کوری جزئی یا کامل چشم؛ به علت حرکت نکردن عضلات پلک، قرنیه چشم دچار خشکی بیش از اندازه خواهد شد.

رشد مجدد نامنظم رشته‌های عصبی؛ این اتفاق منجر به انقباض غیرارادی برخی از عضله‌ها در زمان انقباض عضلات دیگر می‌شود. به عنوان مثال، هنگامی که لبخند می‌زنید، چشم در سمت آسیب دیده ممکن است بسته شود.

تشخیص بیماری بلز

در مرحله اول پزشک از شما می‌خواهد حرکاتی مثل بستن چشم‌ها، بالا بردن ابرو، نشان دادن دندان‌ها، اخم کردن و به طور کلی حرکت دادن عضلات صورت را انجام دهید.

فلج عضلات صورت در بیماری‌های نظیر سکته مغزی، عفونت‌ها، بیماری لایم، شرایط التهابی و تومورها نیز دیده می‌شود. پزشک برای رد کردن علل دیگر که منجر به ایجاد شرایطی همانند فلج بلز می‌شود، انجام آزمایشات دیگری را توصیه می‌کند. در ادامه برخی از آزمایشات را معرفی خواهیم کرد.

الکترومیوگرافی (EMG)

الکترومیوگرافی که به تست EMG نیز شناخته می‌شود؛ تستی برای بررسی فعالیت‌های الکتریکی عضله است. درطی این آزمون با استفاده از الکترودهایی که روی عضلات قرار می‌گیرد، فعالیت‌های الکتریکی عضلات را در پاسخ به تحریک‌های الکتریکی اندازه گیری می‌شود.

علاوه بر تحریک پذیری، ماهیت و سرعت هدایت سیگنال‌های عصبی در طول یک عصب را نیز اندازه گیری می‌کند. پزشک این آزمایش را برای بررسی میزان و شدت آسیب‌های ایجاد شده در عصب پیشنهاد می‌کند.

 تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)/ توموگرافی کامپیوتری (CT)

عصب کنترل کننده عضلات از طریق مجرایی به سمت صورت هدایت می‌شود. اگر شکستگی استخوان گونه و یا  تومور، مجرای عصب عضلات را تنگ کند؛ عصب صورت تحت فشار قرار می‌گیرد.  فشار بیش از حد تحمل عصب، می‌تواند به غلاف محافظ عصب آسیب برساند. در این حالت ممکن است علائمی مشابه فلج بلز مشاهده شود.

پزشک متخصص برای رد کردن احتمال شکستگی استخوان یا وجود تومور در مسیر حرکت عصب، آزمایشات ام ار ای (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) و یا سی تی اسکن(توموگرافی کامپیوتری) را توصیه می‌کند.

آزمایش خون

آزمایش خون، مشخص کننده بیماری فلج بلز نیست. پزشک، آزمایش خون را برای رد احتمال ابتلا به بیماری لایم و یا وجود عفونت در بدن پیشنهاد می‌کند.

درمان بیماری فلج بلز

در اکثر موارد، افراد مبتلا به بیماری فلج بلز کاملا درمان می‌شوند. شرایط هر فرد در زمان ابتلا به این بیماری متفاوت است. به همین علت هیچ درمان یکسانی برای بهبود بیماری فلج بلز وجود ندارد. پزشک با توجه به شرایط فرد بیمار، دارو و یا فیزیوتراپی را تجویز خواهد کرد.

در موارد بسیار کمی فرد به درمان‌های تهاجمی همچون عمل جراحی نیاز پیدا خواهد کرد. روش‌های زیر برای افزایش سرعت بهبودی توصیه می‌شود. این موارد عبارتنداز:

داروها

بیمار با فلج نیمی از صورت تا درمان کامل با چالش‌های زیادی روبرو می‌شود. در ادامه برخی از دارو هایی که به روند درمان کمک خواهند کرد، معرفی خواهیم کرد.

کورتیکواستروئیدها

داروهایی نظیر پردنیزولون که در زیر دسته کورتیکواستروئیدها قرار دارند، برای کاهش التهاب، بسیار قوی عمل می‌کنند. کاهش التهاب عصب منجر به کاهش فشار وارد شده به غلاف محافظتی عصب می‌شود. این دارو های ضد التهاب می‌تواند تا حدودی از آسیب‌های شدید جلوگیری کنند. اگر بعد از مشاهده کردن علائم بلافاصله تحت درمان داروهای کورتیکواستروئیدی قرار گیرید، احتمال بهبودی افزایش می‌یابد.

داروهای ضد ویروسی

همان طور که قبلا به آن اشاره شد، عوامل ویروسی در ایجاد بیماری فلج بلز موثر هستند. مصرف داروهای ضد ویروسی همانند والاسیکلوویر (والترکس) یا آسیکلوویر (زویراکس) به تنهایی برای درمان این بیماری فایده‌ای ندارد. با این حال در برخی از افراد داروهای ضد ویروسی به همراه داروهای کورتیکواستروئیدها تاثیر گذار است. پزشکان هنوز علت این موضوع را متوجه نشده‌اند.

فیزیوتراپی

درمان فلج بلز و ترمیم عصب آسیب دیده حداقل شش ماه طول خواهد کشید. در این مدت ممکن است عضله‌ها به علت عدم استفاده، کوچک و کوتاه شوند. جلوگیری از کوچک و کوتاه شدن عضله‌ها تنها با ماساژ عضلات و تمرین صورت می‌پذیرد. ماساژ عضلات صورت توسط فیزیوتراپ در طی جلسات فیزیوتراپی انجام می‌شود.

عمل جراحی

در روش‌های قدیمی، در عمل رفع فشار با باز کردن مسیر استخوانی عصب، فشار را از روی عصب بر می‌داشتند. امروزه با وجود روش‌های نوین انجام این عمل توصیه نمی‌شود.

در برخی از موارد نادر ممکن است برای اصلاح مشکلات باقی مانده از فلج بلز، نیاز به جراحی پلاستیک باشد. لیفت ابرو، لیفت پلک، کاشت صورت و پیوند عصب نمونه‌هایی از انواع جراحی پلاستیک در این زمینه است. برخی از جراحی‌ها همانند لیفت ابرو ممکن است، هر چند سال یکبار نیاز به تکرار داشته باشند.

در انتها

بیماری فلج بلز منجر به ضعف یا فلج موقت عضلات صورت می‌شود. این اتفاق در هنگام التهاب، تورم و یا فشرده شدن عصب رخ می‌دهد. در صورت مشاهده هر گونه علائم، به پزشک مراجعه کنید. این بیماری در اکثر موارد با روش‌های دارویی و فیزیوتراپی قابل درمان هستند. در صورت مراجعه زودهنگام به پزشک، احتمال بهبود و بازگشت سلامتی کامل شما افزایش می‌یابد.

تحریریه وب سایت دکتر حبیبه نژاد بیگلری – فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان